ΓΤΟ: ΜΥΘΟΙ και ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ (ΙΙ)

Όπως αναφέραμε και στο πρώτο μέρος του άρθρου μας οι απόψεις για τους Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ) έχουν διχάσει την επιστημονική κοινότητα και κατ’ επέκταση και τους πολίτες που βρίσκονται εν μέσω βομβαρδισμού ανακοινώσεων και παρατηρήσεων από σχετικούς και άσχετους με το θέμα και δεν γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν.

Διότι ναι μεν μπορεί να θεωρείται επικίνδυνη η συγκεκριμένη τεχνολογία  αλλά δύσκολα μπορεί να πιστέψει κανείς ότι όλα αυτά γίνονται μόνο για να πλουτίσουν ορισμένες πολυεθνικές εταιρείες χωρίς να προσφέρουν καμία ουσιαστική λύση στα προβλήματα των  πελατών τους.

Ας δούμε καταρχήν ποια είναι τα πλεονεκτήματα σύμφωνα με τους υποστηρικτές της βιοτεχνολογίας και ποια  τα οφέλη από την καλλιέργεια ΓΤΟ.

Τα οφέλη που προκύπτουν μπορούν να είναι οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Θα αρχίσουμε από τα οικονομικά αφού καλώς ή κακώς οι περισσότεροι το θέτουν  ως πρώτο κριτήριο σε οποιαδήποτε απόφασή τους. Με την καλλιέργεια ΓΤΟ επιτυγχάνεται σημαντική οικονομία στο κόστος της καλλιέργειας καθώς οι ψεκασμοί για την αντιμετώπιση δυσεξόντοτων ζιζανίων και εντόμων περιορίζονται ή καταργούνται. Ακόμη οι ΓΤΟ θα μπορούν στο άμεσο μέλλον να προσφέρουν κηπευτικά με αυξημένη διατηρησιμότητα οπότε το ποσοστό απωλειών θα είναι πολύ μικρό. Επίσης θα είναι διαθέσιμα  ΓΤ κηπευτικά με αντοχή στο κρύο διευρύνοντας έτσι τις δυνατότητες παραγωγής λαχανικών και επιτυγχάνοντας σημαντική μείωση των απωλειών λόγω παγετού. Δημητριακά με αντοχή στην ξηρασία ή στην αυξημένη αλατότητα των εδαφών θα δώσουν την ευκαιρία εκμετάλλευσης γαιών που μέχρι σήμερα θεωρούνται ακατάλληλες για τη γεωργία. Μια νέα προοπτική που διαφαίνεται είναι η επέκταση των δραστηριοτήτων των αγροτών σε νέες παραγωγές όπως για παράδειγμα καλλιέργεια ΓΤΟ ως ενεργειακά φυτά και καλλιέργεια ΓΤΟ με σκοπό την παραγωγή χημικών ουσιών χρήσιμες στη φαρμακοβιομηχανία. Αν θέλουμε να προχωρήσουμε λίγο πιο πέρα θα δούμε ότι τεράστιο ενδιαφέρον δίνουν οι εταιρείες βιοτεχνολογίας για νέα προϊόντα όπως για παράδειγμα βαμβάκι με γαλάζια ίνα κατάλληλη για την παραγωγή ρούχων(κυρίως blue jean) χωρίς τη χρήση χημικών βαφών. 

Για να μιλάμε όμως με πραγματικά στοιχεία και όχι με  υποθέσεις σήμερα  σε μεγάλη έκταση παγκοσμίως καλλιεργούνται καλαμπόκι, βαμβάκι, σόγια και ελαιοκράμβη καθώς αυτά είναι τα φυτά που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο εμπορικό ενδιαφέρον. Για τις υπόλοιπες κατηγορίες φυτών η Γενετική Μηχανική βρίσκεται στο στάδιο της έρευνας με πολύ μικρά ποσοστά εμπορικής διακίνησης γενετικού υλικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο φυτό που τροποποιήθηκε γενετικά ήταν ο καπνός το 1973. Τα κοινωνικά οφέλη όπως η διατήρηση της αγροτικής δραστηριότητας σε υποβαθμισμένες ή λιγότερο γόνιμες περιοχές, και η συγκράτηση του πληθυσμού στην περιφέρεια με την επέκταση τω δραστηριοτήτων σε νέες ανταγωνιστικές  μορφές γεωργίας είναι εύκολα αντιληπτά από όλους.

Όσον αφορά το περιβάλλον για του οποίου την προστασία τόσοι κόπτονται, τα οφέλη που προκύπτουν είναι πολλά. Μεταξύ αυτών η σημαντική μείωση των φυτοπροστατευτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σήμερα στη γεωργία που είναι γνωστοί ρυπαντές του φυσικού περιβάλλοντος, ο περιορισμός των εκπομπών αερίων ρύπων από την κίνηση των μηχανημάτων και η προστασία των ωφέλιμων εντόμων από τους ψεκασμούς με εντομοκτόνα.

Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη αντίδραση για τους ΓΤΟ αφού η καλλιέργειά τους παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα. Σύμφωνα με  αυτούς που αντιδρούν στους ΓΤΟ, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος επιμόλυνσης του γενετικού υλικού των φυτικών ειδών στο φυσικό περιβάλλον με ανεξέλεγκτες συνέπειες. Επίσης δεν έχει αποσαφηνιστεί αν είναι βλαβερά και σε ποιο βαθμό για τη Δημόσια Υγεία. Στις ΗΠΑ έχει αναφερθεί περίπτωση πρόκλησης αλλεργίας σε πολίτες που κατανάλωσαν γενετικώς τροποποιημένο αραβόσιτο που προορίζονταν όμως για ζωοτροφή και από λάθος διοχετεύθηκε στην αγορά για ανθρώπινη κατανάλωση. Σύμφωνα με άλλους προκύπτουν και προβλήματα ηθικής για το κατά πόσο έχουμε το δικαίωμα να επεμβαίνουμε με τον τρόπο  αυτό σε ζωντανούς οργανισμούς και οι νέοι αυτοί φυτικοί οργανισμοί είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα οπότε μπορεί κάποιος να έχει τα εμπορικά δικαιώματα της διακίνησής τους ή είναι μία τεχνική παρέμβαση σε φυτά που προϋπήρχαν στο φυσικό περιβάλλον και κανένας δεν μπορεί να έχει την ιδιοκτησία τους,

Η καλλιέργεια των ΓΤΟ έχει προκαλέσει παγκόσμια διαφωνία. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί μετά βεβαιότητας αν τα τρόφιμα που έχουν συστατικά προερχόμενα από ΓΤΟ είναι ασφαλή ή όχι. Πολλές φορές όμως, όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο μας με θέμα τις Μελέτες περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, πολλά εμπορικά και οικονομικά συμφέροντα καλύπτονται με το μανδύα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Στην προκειμένη περίπτωση ίσως και να ισχύει σε μεγάλο βαθμό και η διαμάχη να μην είναι τίποτε άλλο, από έναν πόλεμο συμφερόντων μεταξύ αυτών που έχουν την τεχνολογία και αυτών που έχασαν το τρένο της εξέλιξης και προσπαθούν να προλάβουν το επόμενο.

Ένα όμως είναι σίγουρο, ότι η γεωργική βιοτεχνολογία είναι ένα σημαντικό εργαλείο στη διαδικασία της παγκόσμιας παραγωγής γεωργικών προϊόντων, που αναπόφευκτα επηρεάζει την διατροφική αλυσίδα του ανθρώπου και μπορεί να έχει λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές  επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Σε καμία περίπτωση όμως, ο αφορισμός και ο αποκλεισμός της τεχνολογίας αυτής δεν είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση. Φρονιμότερο θα ήταν να προηγηθεί μία σοβαρή και ενδελεχής Περιβαλλοντική Ανάλυση που θα περιλαμβάνει μελέτες των οικονομικών, των κοινωνικών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στη συνέχεια να ληφθεί η απόφαση για το αν θα καλλιεργηθούν ή όχι ΓΤΟ. Κατόπιν και αφού αρθούν όλες οι αιτιολογημένες επιφυλάξεις θα μπορούσε να καθοριστεί και το απαραίτητο νομικό πλαίσιο που θα τους διέπει.

Κομπατσιάρης Αντώνης- Γεωπόνος

Πετρίδης Παύλος-Μηχ/λόγος Μηχ/κός

envkilkis@yahoo.gr