Τα θέματα που αφορούν το βαμβάκι είχαν, στο εν λόγω διάστημα, την παρακάτω εξέλιξη:

Καιρός

Ο καιρός, από τις 22 Ιουλίου (μέχρι την ημερομηνία αυτή αναφερθήκαμε στην 2^η έκθεσή μας), κατά μήνα και με ειδικότερη αναφορά στα χαρακτηριστικά που έχουν γεωργικό ενδιαφέρον, είχε ως ακολούθως:

Ιούλιος (22-31 του μήνα): Σημαντικές βροχές στο τριήμερο 24-26 του μήνα, με βίαιη διακύμανση της θερμοκρασίας. Αίθριος καιρός και προοδευτική αύξηση της θερμοκρασίας το τελευταίο πενθήμερο.

Αύγουστος: Συνεχής, αδιάκοπη καλοκαιρία ολόκληρο το μήνα. Ελάχιστες μέρες αναπτύχθηκαν νεφώσεις και μόνο το βράδυ της 4ης του μήνα έπεσαν τοπικές καταιγίδες, στο νότιο τμήμα του νομού. Παρατεταμένες, υψηλές θερμοκρασίες, μεγαλύτερες από τις κανονικές, επικράτησαν ολόκληρο το μήνα, ενώ κάποιες μέρες κινήθηκαν στα επίπεδα του καύσωνα. Ο φετινός Αύγουστος ήταν γενικά ένας πολύ ζεστός μήνας, σε αντίθεση με τον περυσινό που ήταν από τους πιο δροσερούς.

Σεπτέμβριος: Αισθητή πτώση της θερμοκρασίας με την είσοδο του μήνα. Αίθριος κατά βάση καιρός, επικράτησε ολόκληρο το μήνα, με θερμοκρασίες, τις περισσότερες μέρες, ψηλότερες από τις κανονικές για την εποχή. Η ανομβρία του Αυγούστου συνεχίστηκε και τον Σεπτέμβριο. Τοπικές βροχές τις τελευταίες μέρες του μήνα.

Πιο αναλυτικά, κατά ημέρα, φαίνεται ο καιρός στους συγκεντρωτικούς πίνακες με τις συλλήψεις των ορμονοπαγίδων και τις καιρικές συνθήκες που επισυνάπτουμε.

Επίδραση του καιρού στην εξέλιξη της βαμβακοκαλλιέργειας

Οι σημαντικές, γενικές βροχοπτώσεις στο τριήμερο 24-26 Ιουλίου, ανέστειλαν για λίγες μέρες τα ποτίσματα, που όπως αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας είχαν αρχίσει ουσιαστικά στα μέσα Ιουλίου. Ανησυχητικά βίαιη η διακύμανση της θερμοκρασίας αυτό το τριήμερο, με αυξομείωση 10 βαθμών από μέρα σε μέρα.

Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες του Αυγούστου βοήθησαν την καρποφορία και την πρωίμηση της παραγωγής. Απαίτησαν, όμως, εντατικά ποτίσματα που συνεχίστηκαν, στα περισσότερα χωράφια, μέχρι το τέλος του μήνα.

Ο καλός, ζεστός καιρός του Σεπτεμβρίου βοήθησε την πρωίμηση και το άνοιγμα των καρυδιών. Η συνεχισθείσα, όμως, ανομβρία, έκανε πιο έντονες τις αρνητικές επιπτώσεις σε φυτείες που είχαν διακοπεί νωρίτερα του κανονικού τα ποτίσματα.

Καλλιεργητικές εργασίες

Ψεκασμοί φυτοπροστασίας: Οι ψεκασμοί για την καταπολέμηση της β’ γενεάς του πράσινου σκουληκιού, απασχόλησαν κυρίως τους βαμβακοπαραγωγούς.

Εφαρμογή ανασχετικών ανάπτυξης: Συνεχίστηκαν μέχρι και τα μέσα Αυγούστου, στις περιπτώσεις που ήταν απαραίτητοι, οι ψεκασμοί των ανασχετικών ανάπτυξης.

Ποτίσματα: Ξεκίνησαν, λόγω του καιρού, αργά περί τα μέσα Ιουλίου. Διακόπηκαν από τις βροχές του τριημέρου 24-26/7 και ξανάρχισαν ουσιαστικά στις αρχές του Αυγούστου. Γενικά ο καιρός, με βροχές κατά διαστήματα μέχρι τα τέλη Ιουλίου, βοήθησε να χρειαστούν φέτος λιγότερα ποτίσματα και αυτά να γίνουν μέχρι τότε πιο χαλαρά, σε σχέση με τη γνωστή πίεση άλλων ετών. Το γεγονός θα πρόσφερε και μια σοβαρή κοστολογική ανακούφιση στους παραγωγούς, αν δεν απαιτούνταν τα εντατικά ποτίσματα του Αυγούστου.

Αποφύλλωση

Ξεκίνησε τις τελευταίες μέρες του Σεπτεμβρίου με μειωμένη προθυμία των παραγωγών. Μέσα στα σημερινά συμπιεσμένα κοστολογικά πλαίσια της καλλιέργειας, αλλά κυρίως μετά την απογοήτευση από τις μεγάλες ζημιές του πράσινου σκουληκιού, οι παραγωγοί μετρούν πολύ το κόστος των 7-8 ?/στρέμ. που απαιτείται για αυτήν την επέμβαση και αρκετοί θα την αποφύγουν. Αν και φέτος οι βαμβακοφυτείες ‘ξεφορτωμένες’ από την καρποφορία, λόγω της προσβολής του πράσινου σκουληκιού, διατηρούν πολύ και ‘ζωηρό’ φύλλωμα και είναι, συνεπώς, πιο απαραίτητη η αποφύλλωσή τους.

Η Υπηρεσία μας διένειμε και φέτος σχετικό φυλλάδιο για την αποφύλλωση, το οποίο επισυνάπτουμε.

Φυτοϋγιεινή κατάσταση

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Αδρομύκωση: Εμφανίσθηκε από τα τέλη Ιουλίου σε κάποια χωράφια, χωρίς να αποτελέσει αξιόλογο πρόβλημα.

ΕΧΘΡΟΙ

Αφίδες: Ασήμαντη, φέτος, η παρουσία τους.

Ιασσίδες: Η ευχάριστη έκπληξη της εξαιρετικά μειωμένης παρουσίας τους, στην οποία αναφερθήκαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, συνεχίστηκε και στο υπόλοιπο της καλλιεργητικής περιόδου, αφού μέχρι το τέλος της δεν εμφάνισαν αξιόλογους πληθυσμούς. Μόνο σε κάποια χωράφια με απανωτούς ψεκασμούς για πράσινο σκουλήκι, προέκυψε, σαν παρενέργεια, η εμφάνιση και Ιασσίδων.

 Τετράνυχος: Σε αρκετά χωράφια της δυτικής πλευράς του νομού παρουσίασε αξιόλογους πληθυσμούς, γεγονός που φαίνεται να συνδέεται με περιττούς ψεκασμούς που έγιναν για την πρώτη γενεά του πράσινου σκουληκιού. Σε πολλά χωράφια, επίσης, που έγιναν πολλοί ψεκασμοί για το πράσινο σκουλήκι στη δεύτερη γενεά, εμφανίσθηκε, σαν παρενέργεια και έξαρση τετρανύχου.

Αλευρώδης: Έκανε τη γνωστή εμφάνισή του τον Αύγουστο, χωρίς να αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα. Δεν έγινε ξεχωριστή καταπολέμηση και οι όποιοι πληθυσμοί του καταπολεμήθηκαν με τους ψεκασμούς αντιμετώπισης του πράσινου σκουληκιού.

Πράσινο σκουλήκι:

Τις τελευταίες μέρες του Ιουλίου εμφανίστηκαν τα πρώτα σκουλήκια της δεύτερης γενεάς του. Έγκαιρα, την Παρασκευή 30 Ιουλίου, εκδώσαμε το δελτίο προειδοποίησης με το οποίο ενημερώναμε τους βαμβακοπαραγωγούς και τους υποδεικνύαμε τον σωστό τρόπο αντιμετώπισής του. Τους επισημαίναμε ότι στην μεγάλη πλειοψηφία των χωραφιών, στα οποία δεν είχαν γίνει μέχρι τότε ψεκασμοί με εντομοκτόνα, έχουν διασωθεί τα ωφέλιμα έντομα και τώρα είναι η ώρα να τα αξιοποιήσουν, να «δουλέψουν» για λογαριασμό τους στην ιδιότυπη «μάχη» που γίνεται μέσα στα χωράφια τους μεταξύ ωφελίμων και σκουληκιού. Τούς καλούσαμε να συμπεριφερθούν με προσοχή αλλά και ψυχραιμία. Να μην πανικοβληθούν στη θέα των πρώτων σκουληκιών και προχωρήσουν, χωρίς να εξετάσουν το επίπεδο και την ένταση της προσβολής, σε πρόωρους, επιζήμιους ψεκασμούς, που θα εξολοθρεύσουν τα ωφέλιμα έντομα. Να αξιοποιήσουν, όσο το επιτρέπει το χωράφι τους, το πολύτιμο αυτό κεφάλαιο και να προχωρήσουν σε στοχευμένο ψεκασμό μόνο όταν φανεί ότι δεν αρκεί η δράση των ωφελίμων και η προσβολή ξεπεράσει το οικονομικό επίπεδο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από την αρχή ακόμα της καλλιεργητικής περιόδου, όπως κάθε χρόνο, με την διανομή του φυλλαδίου ‘Φυτοπροστασία του βαμβακιού’, ενημερώσαμε τους παραγωγούς για το σωστό τρόπο αντιμετώπισης γενικά των εχθρών του βαμβακιού και ειδικότερα του πράσινου σκουληκιού.

Προκειμένου οι παραπάνω, σχετικές με το πράσινο σκουλήκι, υποδείξεις μας, να φτάσουν και να γίνουν γνωστές και στον τελευταίο παραγωγό, επιδοθήκαμε σε μία μεγάλη προσπάθεια ενημέρωσης που περιλάμβανε:

- Τη γνωστή συνεχή παρουσία μας σε όλα, σχεδόν, τα χωριά, όπου ενημερώσαμε προφορικά και μοιράσαμε φυλλάδια οδηγιών σε όλα τα σημεία συνάθροισης των παραγωγών,

- Τη χρησιμοποίηση των ραδιοτηλεοπτικών μέσων και του διαδικτύου.

 Συγχρόνως, με την γνωστοποίηση των ανακοινώσεών μας, καταστήσαμε συμμετόχους σ’ αυτή την προσπάθεια όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: Βαμβακοπαραγωγικούς Δήμους, Ένωση Νέων Αγροτών, ΕΑΣ, Σύλλογο Επαγγελματιών και Εμπόρων γεωργικών εφοδίων Ν. Σερρών, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Είναι, νομίζουμε, αυτονόητο, ότι για να αντιμετωπιστεί με επιτυχία μία σημαντική προσβολή, όπως αυτή που εκδηλώθηκε στο νομό μας με τη δεύτερη γενεά του πράσινου σκουληκιού, πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι να λειτουργήσουν προς την ίδια κατεύθυνση, βοηθώντας τον παραγωγό να αντιμετωπίσει ψύχραιμα και σωστά αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Ιδιαίτερα αν ληφθεί υπ’ όψη μια υπερένταση, μία νευρική αναμονή που υπήρχε μεταξύ των βαμβακοπαραγωγών εν όψει της γενεάς του Αυγούστου, την οποία διαπιστώναμε στις συχνές επαφές μας μαζί τους και προέρχονταν από την βάσιμη προσδοκία καλής παραγωγής και τις καλές τιμές που ακούγονταν για το προϊόν. Εξ αιτίας των παραπάνω, πήγαινε να αναπτυχθεί μία ψυχολογία που μετέφραζε λάθος την μέριμνα για προστασία της παραγωγής, σε άμεσους ψεκασμούς με την εμφάνιση των πρώτων σκουληκιών.

Δυστυχώς, όμως, σε αυτό το δύσκολο, για ψύχραιμη αντιμετώπιση, υπόστρωμα, διαπιστώσαμε με λύπη, από την Δευτέρα 2 Αυγούστου, ότι πολλοί παραγωγοί παρακινήθηκαν να ξεκινήσουν και ξεκίνησαν πρόωρους βιαστικούς ψεκασμούς το Σαββατοκύριακο που μεσολάβησε από την ανακοίνωσή μας. Στην πορεία προέκυψαν πολλές μαρτυρίες για ακόμα πιο πρόωρη έναρξη ψεκασμών, από τις 28 ή και 25 Ιουλίου.

Τελικά, η γενιά του Αυγούστου εξελίχθηκε στο νομό μας σε γενικευμένη, επιδημική προσβολή. Η ένταση στην εμφάνιση της προσβολής αποδείχθηκε, πλην των άλλων παραμέτρων (περιοχή, τρυφερότητα της φυτείας, ποικιλία κ.λ.π.), ανάλογη και του πληθυσμού των ωφελίμων εντόμων που υπήρχαν στην κάθε βαμβακοφυτεία. Χειρότερη ήταν η έξαρση στα χωράφια που είχαν γίνει επιζήμιοι, περιττοί ψεκασμοί (το Ιούνιο για Λύγκο, τον Ιούλιο για την πρώτη γενιά) και έτσι είχαν λιγοστά ωφέλιμα έντομα. Οι παραγωγοί κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για την αντιμετώπισή της προσβολής, προβαίνοντας μέχρι και σε τέσσερις ψεκασμούς, χωρίς να μπορέσουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, να την ελέγξουν. Πολλά από τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν δεν απέδωσαν, μη καταφέρνοντας να θανατώσουν τις προνύμφες του εντόμου. Γεγονός, σε μεγάλο βαθμό, αναμενόμενο για μας και αναφερόμενο στις πάγιες οδηγίες μας. Για το λόγο αυτό και η επίμονη παραίνεσή μας για αξιοποίηση των ωφελίμων εντόμων και καταφυγή στην χημική καταπολέμηση σαν την έσχατη λύση, τη λύση ανάγκης, στην οποία θα καταφύγουν μόνο όταν η προσβολή υπερβεί το οικονομικό επίπεδο.

Καλύτερα αντιμετώπισαν την προσβολή οι παραγωγοί που, ακολουθώντας με εμπιστοσύνη τις υποδείξεις μας, δεν έκαναν, κατ΄ αρχήν, άσκοπους ψεκασμούς μέχρι τον Αύγουστο και είχαν, έτσι, διασωσμένο το πολύτιμο κεφάλαιο των ωφελίμων εντόμων. Στην κρίσιμη, δε, γενιά του Αυγούστου, δεν βιάστηκαν να ψεκάσουν, αξιοποίησαν προς όφελός τους τη δράση των ωφελίμων εντόμων, «κέρδισαν μέρες» και μόνο όταν η προσβολή ξεπέρασε το οικονομικό επίπεδο, προχώρησαν σε χημική καταπολέμηση. Αυτοί οι παραγωγοί, με έναν τέτοιο στοχευμένο ψεκασμό (που έγινε μεταξύ 3 και 8 Αυγούστου), ή το πολύ με έναν ακόμα (που έγινε μία βδομάδα περίπου αργότερα), μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την προσβολή με μικρό κόστος και μικρή, σχετικά, ζημιά - γιατί σε χρονιά επιδημικής προσβολής του πράσινου σκουληκιού, το ρεαλιστικό ζητούμενο είναι η μικρότερη ζημιά, η ολοκληρωτική αποφυγή της είναι ανέφικτη. Και φυσικά, το να μπορέσουν να διατηρήσουν οι βαμβακοπαραγωγοί την αναγκαία για την περίπτωση ψυχραιμία και νηφαλιότητα ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο, αφού, όπως προαναφέρθηκε, στo πεδίο αυτό έδρασαν και δυνάμεις που κινήθηκαν σε αντίρροπη κατεύθυνση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρξαν και λίγες περιπτώσεις παραγωγών που δεν βιάστηκαν, αξιοποίησαν, σε συνεχή εγρήγορση, τα ωφέλιμα έντομα και το χωράφι τους τούς επέτρεψε - η προσβολή δεν ξεπέρασε το οικονομικό επίπεδο - να βγάλουν αυτήν την μεγάλη επιδημία χωρίς κανένα ψεκασμό και με μικρές, σχετικά, ζημιές.

Συμπερασματικά, στη μεγάλη πλειοψηφία των βαμβακοφυτειών δεν κατέστη δυνατόν να ελεγχθεί αποτελεσματικά η προσβολή.

Η ζημιά, με την επιφύλαξη όσων μεσολαβήσουν μέχρι την συγκομιδή, εκτιμούμε ότι θα είναι στις περισσότερες βαμβακοφυτείες μεγάλη και σε κάποιες ολοκληρωτική.

Η κατάσταση των βαμβακοπαραγωγών μας είναι πολύ δύσκολη, αφού είδαν να χάνεται η παραγωγή τους σε μια φάση που είχαν γίνει όλα, σχεδόν, τα έξοδα και οι καλλιεργητικές εργασίες (επιβαρυνόμενοι περαιτέρω και με το κόστος 4-5 ψεκασμών) και υπήρχε η βάσιμη προσδοκία μιας πολύ καλής παραγωγής.

Στο τελευταίο πενθήμερο του Αυγούστου εμφανίστηκαν οι πρώτες προνύμφες της τρίτης γενεάς (του Σεπτεμβρίου - οι ψηλές θερμοκρασίες επέσπευσαν την εμφάνισή της) και εκδώσαμε σχετικό δελτίο προειδοποίησης. Οι παραγωγοί που έκαναν πολλούς ψεκασμούς για την γενιά του Αυγούστου, έκαναν έναν ψεκασμό για την αντιμετώπιση και αυτής της γενιάς (κάποιοι, λίγοι και δύο). Οι παραγωγοί που αντιμετώπισαν σωστά την γενιά του Αυγούστου με έναν ή δύο στοχευμένους ψεκασμούς, πρόλαβαν να οργανωθούν στα χωράφια τους ξανά τα ωφέλιμα έντομα και δεν χρειάστηκε να ψεκάσουν.

Ανακεφαλαιώνοντας, πιστεύουμε ότι όσοι εμπλεκόμαστε στην καλλιέργεια του βαμβακιού και τις γεωργικές εφαρμογές που την αφορούν, πρέπει να προβληματιστούμε πάνω στην αντιμετώπιση της προσβολής του Αυγούστου και να αποτρέψουμε να επαναληφθούν, σε επόμενη χρονιά, παρόμοια φαινόμενα. Είναι ανάγκη να συντονίζουμε τη δράση μας και να λειτουργούμε προς την ίδια κατεύθυνση, βοηθώντας τον παραγωγό να αντιμετωπίζει με νηφαλιότητα και σωστά την κατάσταση. Γιατί, πέραν του ότι έτσι πετυχαίνουμε το καλύτερο αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση της προσβολής, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το γεγονός ότι στα πλαίσια της νέας Κ.Α.Π. τα κοστολογικά δεδομένα είναι οριακά και δεν επιτρέπουν άσκοπες επεμβάσεις, που και επιβαρύνουν αδικαιολόγητα το κόστος και μειώνουν την παραγωγή. Μία συμπεριφορά που παραβλέπει τα παραπάνω, θα αποδειχθεί, τελικά, πέραν των άλλων και οικονομικά κοντόφθαλμη, αφού υπονομεύει, ουσιαστικά, την βιωσιμότητα μιας καλλιέργειας με πολλές πάγιες εισροές (λίπασμα, σπόρος, ζιζανιοκτόνα, ανασχετικά ανάπτυξης, αποφυλλωτικά κ.ά) και οδηγεί στην αντικατάστασή της, κυρίως, με σιτηρά, μία καλλιέργεια πενιχρών εισροών.

Στους ψεκασμούς χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εντομοκτόνα ή συνδυασμοί τους. Πιο πολύ χρησιμοποιήθηκε ο συνδυασμός: Chlorpyrifos + πυρεθρίνες.

Στις 16 Αυγούστου, η υπηρεσία μας, με σχετικό έγγραφό της προς το ΥΠΑΑΤ, ΕΛΓΑ και ΕΘΙΑΓΕ, έκανε γνωστή την διαμορφωθείσα στο νομό μας δύσκολη κατάσταση και ζητούσε από τους αρμόδιους φορείς να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για αναπλήρωση του εισοδήματος των βαμβακοπαραγωγών και την διασφάλιση λήψης της στρεμματικής συνδεδεμένης ενίσχυσης, δεδομένου ότι πολλοί παραγωγοί δεν θα μπορέσουν να καλύψουν το όριο της απαραίτητης στρεμματικής απόδοσης.

Προοπτική της καλλιέργειας – προτάσεις

 Η φετινή επιδημική προσβολή του πράσινου σκουληκιού ήλθε να ανακόψει ένα κλίμα ζωηρής τάσης για επανάκαμψη στην βαμβακοκαλλιέργεια, που διαμορφώνονταν μεταξύ των παραγωγών του νομού μας.

Όπως διαμορφώθηκε η κατάσταση, η επανάκαμψη αυτή θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της ζημιάς (και, αντιστοίχως, μείωσης της παραγωγής) και τις τιμές του σύσπορου βαμβακιού.

Ήδη από το τέλος του 2008, αναφέρουμε ότι η βαμβακοκαλλιέργεια, παρά το νέο κανονισμό που αυξάνει την συνδεδεμένη ενίσχυση, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα βιωσιμότητας και πρέπει να αναζητηθούν τρόποι έμμεσης ενίσχυσής της μέσα από διάφορα προγράμματα, όπως της ολοκληρωμένης διαχείρισης, μείωσης της νιτρορρύπανσης κ.ά. Η εφαρμοσθείσα από πέρυσι ολοκληρωμένη διαχείριση, δίνει ασήμαντη ενίσχυση στην καλλιέργεια, ενώ τα προγράμματα μείωσης της νιτρορρύπανσης αναμένονται, ακόμα, για την περιοχή μας.