Η Επιτροπή ενέκρινε ανακοίνωση με σκοπό να βελτιωθεί η λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων στην Ευρώπη. Η πρόσφατη κάθετη μείωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων, σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες υψηλές τιμές των τροφίμων που βαρύνουν τον καταναλωτή, ήγειρε ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα αυτού του ζωτικού τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Με τη βελτίωση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των παραγόντων της αλυσίδας θα συντελεστεί σημαντικό βήμα βελτίωσης της απόδοσης της αλυσίδας εφοδιασμού με τρόφιμα, με τελικό όφελος για όλους τους παράγοντες της αλυσίδας, όπως και για τους καταναλωτές.

«Η αύξηση της διαφάνειας των τιμών σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας έχει ιδιαίτερη σημασία για τους παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού με τρόφιμα, τους καταναλωτές και τους πολιτικούς ιθύνοντες. Το νέο ευρωπαϊκό εργαλείο παρακολούθησης των τιμών των τροφίμων αποτελεί σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε ο επίτροπος οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων Joaquin Almunia.

Η Επίτροπος Mariann Fischer Boel, αρμόδια για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, σχολίασε το γεγονός ως εξής: «Όπως δείχνουν οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα του γάλακτος, πολύ συχνά η τιμή που λαμβάνει ο αγρότης είναι τελείως άσχετη με την τιμή που πληρώνει ο καταναλωτής στα μαγαζιά. Σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές θα εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να εξασφαλίσουμε την αποτελεσματική λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού με τρόφιμα από το αγρόκτημα μέχρι το πιάτο. Θα ζητήσω από την Ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου στον τομέα του γάλακτος να εξετάσουν σε βάθος τα συμπεράσματα αυτής της έκθεσης και να προτείνουν μέτρα, όπου απαιτείται. Πρέπει να εξασφαλίσουμε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους κτηνοτρόφους μας, σήμερα και στο μέλλον. Το ίδιο ισχύει για τους παραγωγούς άλλων αγροτικών προϊόντων.»

Με τη σημερινή ανακοίνωση προτείνονται συγκεκριμένα πολιτικά μέτρα σε επίπεδο κρατών μελών και ΕΕ, ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων στην Ευρώπη. 

Η αλυσίδα εφοδιασμού με τρόφιμα περιλαμβάνει σημαντικούς κλάδους – γεωργία, μεταποίηση τροφίμων και διανομή – που αντιπροσωπεύουν από κοινού πάνω από το 7% των ευρωπαϊκών θέσεων εργασίας. Οι κλάδοι αυτοί επηρεάζουν άμεσα όλους τους πολίτες δεδομένου ότι τα τρόφιμα αντιπροσωπεύουν ποσοστό περίπου 16% των δαπανών στα νοικοκυριά. Κατά συνέπεια, είναι ιδιαίτερα σημαντική η εύρυθμη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού με τρόφιμα προκειμένου να διατίθενται ποιοτικά και ασφαλή τρόφιμα σε αποδεκτές τιμές.

Στην ανακοίνωση εντοπίζονται σημαντικές εντάσεις στις συμβατικές σχέσεις μεταξύ των παραγόντων της αλυσίδας, οι οποίες προκύπτουν από την ποικιλομορφία τους και τη διαφορά στη διαπραγματευτική τους ισχύ. Υπογραμμίζεται επίσης η έλλειψη διαφάνειας τιμών στην έκταση της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων καθώς και η αυξημένη αστάθεια των τιμών εμπορευματικών ειδών. Τέλος, η ανακοίνωση δείχνει ότι η εσωτερική αγορά τροφίμων παραμένει κατακερματισμένη ως προς προϊόντα και κράτη μέλη.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που εντοπίστηκαν και να βελτιωθεί η λειτουργία της αλυσίδας, η Επιτροπή προτείνει τα εξής:

Προώθηση βιώσιμων και αγορακεντρικών σχέσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων: 

- Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να εντοπίσει καλύτερα αθέμιτες συμβατικές πρακτικές που προκύπτουν από ασυμμετρίες διαπραγματευτικής ισχύος, να ευαισθητοποιήσει περισσότερο τους παράγοντες επί του θέματος και να διευκολύνει την καταγγελία πιθανών καταχρήσεων.

- Σε στενή συνεργασία με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις όσον αφορά ζητήματα ανταγωνισμού στο πλαίσιο της αλυσίδας.

Μεγαλύτερη διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων:

- Η Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα μια πρώτη έκδοση του εργαλείου παρακολούθησης των τιμών των τροφίμων στην Ευρώπη που θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται οι τιμές των τροφίμων, καλεί δε τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν εύκολα προσβάσιμες διαδικτυακές υπηρεσίες σύγκρισης των λιανικών τιμών των τροφίμων. 

- Η Επιτροπή λαμβάνει επίσης σειρά μέτρων για τη βελτίωση της επιτήρησης της αγοράς παραγώγων γεωργικών εμπορευματικών ειδών με σκοπό τη συγκράτηση της αστάθειας και της κερδοσκοπίας.

Ενίσχυση της ενοποίησης της εσωτερικής αγοράς των τροφίμων και της ανταγωνιστικότητας όλων των τομέων της εφοδιαστικής αλυσίδας τροφίμων: 

- Η Επιτροπή θα αναθεωρήσει επιλεγμένα περιβαλλοντικά πρότυπα και προγράμματα σήμανσης της προέλευσης που εμποδίζουν το διασυνοριακό εμπόριο.

- Η Επιτροπή θα αξιολογήσει μέτρα αντιμετώπισης των πρακτικών όσον αφορά τους περιορισμούς για την εδαφική διάθεση, με τους οποίους οι προμηθευτές «επιβάλλουν» στους λιανοπωλητές να ανεφοδιάζονται τοπικά.

- Ιδιαίτερα στον πρωτογενή τομέα πρέπει να διερευνηθεί πώς είναι δυνατόν να ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση των αγροτών, για παράδειγμα μέσω της σύστασης οργανώσεων παραγωγών, με ταυτόχρονη τήρηση των κανόνων περί ανταγωνισμού. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί, για παράδειγμα, τόσο στο πλαίσιο της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο της ΚΑΠ μετά το 2013.

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί καρπό διυπηρεσιακής Ειδικής Ομάδας με επικεφαλής τις Γενικές Διευθύνσεις AGRI (Γεωργία και Αγροτική Ανάπτυξη) και ECFIN (Οικονομικές και Χρηματοδοτικές Υποθέσεις), στην οποία έχουν συμβάλει ενεργώς οι υπηρεσίες των Επιτρόπων Kroes (Ανταγωνισμός) και Kuneva (Προστασία Καταναλωτών).