19-20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2008

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

1. Η πρόσφατη αλματώδης άνοδος των τιμών των βασικών προϊόντων εμπνέει ανησυχίες, τόσο στο εσωτερικό, ιδίως όσον αφορά τα νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων, όσο και στο εξωτερικό, ιδίως όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες με ελλειμματικό ισοζύγιο ειδών διατροφής ή/και πετρελαίου. Πρόκειται για πολυσύνθετο φαινόμενο, με πολλές βαθύτερες αιτίες και συνέπειες, και επηρεάζει όλες τις ενωσιακές πολιτικές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ικανοποίηση τις δύο ανακοινώσεις της Επιτροπής επί των θεμάτων αυτών.

2. Στο γεωργικό τομέα, η Ένωση έχει ήδη ενεργήσει για να μετριάσει την πίεση επί των τιμών των τροφίμων με πωλήσεις από τα παρεμβατικά αποθέματα, με μείωση των επιστροφών κατά την εξαγωγή, με την αναστολή των απαιτήσεων παύσης καλλιέργειας για το 2008, με αύξηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, και με την αναστολή των εισαγωγικών δασμών επί των σιτηρών, βελτιώνοντας έτσι την προσφορά και συντελώντας στη σταθεροποίηση των γεωργικών αγορών.

3. Με τις διαδοχικές της μεταρρυθμίσεις, η ΚΓΠ έχει προσανατολιστεί περισσότερο προς την αγορά, έχει μειωθεί το πλήθος των μέτρων διαχείρισης της προσφοράς και έχει βελτιωθεί η ανταπόκριση των γεωργών της Ένωσης στις εξελίξεις των τιμών. Είναι σημαντικό να εξακολουθήσει να βελτιώνεται ο προσανατολισμός της γεωργίας προς την αγορά και κατά συνέπεια η ικανότητα των γεωργών της Ένωσης να ανταποκρίνονται στα μηνύματα της αγοράς, ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται ο ελεύθερος ανταγωνισμός, θα προάγεται η γεωργία σε ολόκληρη την ΕΕ και θα εξασφαλίζεται επαρκής επισιτιστικός εφοδιασμός. Στη συνάρτηση του λεγόμενου τσεκ-απ της ΚΓΠ, το Συμβούλιο θα μελετήσει επίσης περαιτέρω μέτρα για την επίλυση αυτών των θεμάτων.

4. Απαιτείται να συνεχιστούν οι εργασίες για την καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη της γεωργικής παραγωγής, προκειμένου ιδίως να βελτιωθεί η ενεργειακή της απόδοση, η αύξηση της παραγωγικότητας και η προσαρμοστικότητά της στην αλλαγή του κλίματος.

5. Ορισμένα κράτη μέλη θεσπίζουν βραχυπρόθεσμα μέτρα προκειμένου να μετριάσουν την επίπτωση των πρόσφατων εξελίξεων των τιμών στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Για να αποφευχθεί η στρέβλωση των μηνυμάτων των τιμών και να μην προκληθούν γενικότερες έμμεσες επιπτώσεις στους μισθούς και τις τιμές, τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμα και με συγκεκριμένο στόχο.

6. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ικανοποίηση την πρωτοβουλία της Επιτροπής να εξετάσει το ζήτημα των περιοριστικών ρυθμίσεων στο λιανικό εμπόριο στα πλαίσια της επανεξέτασης της Ενιαίας Αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει επίσης με ικανοποίηση την πρόθεση της Επιτροπής να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις δραστηριότητες στις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων σχετικών με τα βασικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του κερδοσκοπικού εμπορίου, καθώς και τις επιπτώσεις τους στις κινήσεις των τιμών, καθώς και τις τυχόν συνέπειες στην ακολουθητέα πολιτική. Καλεί την Επιτροπή να υποβάλει σχετική έκθεση εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2008 και να μελετήσει το ενδεχόμενο να προτείνει κατάλληλα μέτρα πολιτικής, μεταξύ άλλων για τη βελτίωση της διαφάνειας της αγοράς.

7. Σημαντικό μέλημα είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας των πολιτικών περί βιοκαυσίμων, με τον καθορισμό κριτηρίων βιωσιμότητας για την παραγωγή βιοκαυσίμων πρώτης γενιάς και την ενθάρρυνση της ανάπτυξης βιοκαυσίμων δεύτερης γενιάς, που προέρχονται από υποπροϊόντα. Χρειάζεται επίσης να εκτιμηθούν τάχιστα οι πιθανές επιπτώσεις στα γεωργικά προϊόντα που προορίζονται για τρόφιμα και να ληφθούν μέτρα, εφόσον κριθεί αναγκαίο, για να αντιμετωπισθούν οι ελλείψεις. Θα πρέπει επίσης να γίνει περαιτέρω εκτίμηση των περιβαλλοντικών όσο και κοινωνικών συνεπειών της παραγωγής και της κατανάλωσης βιοκαυσίμων, τόσο εντός όσο και εκτός Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θεωρεί σημαντικό το συντονισμό με τους διεθνείς εταίρους της ΕΕ στον τομέα αυτόν.

8. Οι υψηλές τιμές των τροφίμων δυσχεραίνουν ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες χώρες. Επιδεινώνουν σοβαρά την κατάσταση των φτωχότερων πληθυσμών του κόσμου και θέτουν σε κίνδυνο την επίτευξη όλων των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας. Χρειάζεται λοιπόν να αναλάβει δράση η Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο από την αναπτυξιακή σκοπιά όσο και από τη σκοπιά της ανθρωπιστικής βοήθειας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ευαρέσκεια την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλει πρόταση για ένα νέο ταμείο υποστήριξης της γεωργίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, στο πλαίσιο των ισχυουσών δημοσιονομικών προοπτικών. Στις προσπάθειές της, η ΕΕ θα εργάζεται σε στενή επαφή με τα Ηνωμένα Έθνη και άλλους διεθνείς οργανισμούς και στα πλαίσια των πολιτικών και στρατηγικών που χαράσσουν οι ίδιες οι χώρες εταίροι.

9. Η ΕΕ παρέχει ήδη σημαντική επισιτιστική και ανθρωπιστική βοήθεια σε πολλές από τις πιο κρίσιμες περιοχές και σκοπεύει να κινητοποιήσει πόρους για να χρηματοδοτήσει, πέραν της επισιτιστικής βοήθειας, και δίχτυα ασφάλειας για τις φτωχές και ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.

10. Η ΕΕ θα προωθήσει μια καλύτερα συντονισμένη και πλέον μακροπρόθεσμη διεθνή ανταπόκριση στη σημερινή επισιτιστική κρίση, ιδίως στα πλαίσια του ΟΗΕ, των διεθνών χρηματοπιστωτικών φορέων και της Ομάδας των Οκτώ (G8). Ως εκ τούτου, σημειώνει με ικανοποίηση τη συγκρότηση, από το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, της Ειδικής Ομάδας Υψηλού Επιπέδου για την παγκόσμια κρίση επισιτιστικής ασφάλειας. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να διαδραματίσει ολόκληρο το ρόλο που της αναλογεί στην υλοποίηση της Δήλωσης που συμφωνήθηκε στις 5 Ιουνίου 2008 στη Ρώμη κατά τη Διάσκεψη Υψηλού Επιπέδου του FAO για την Παγκόσμια Επισιτιστική Ασφάλεια.

11. Η ΕΕ θα αξιοποιήσει με διαφάνεια τον πολιτικό διάλογο που διεξάγει με τις τρίτες χώρες προκειμένου να αποθαρρύνει περιορισμούς και απαγορεύσεις των εξαγωγών τροφίμων. Θα θέσει επίσης το θέμα στον ΠΟΕ και σε άλλους σχετικούς διεθνείς οργανισμούς. Επίσης, η ΕΕ θα εξακολουθήσει να καταβάλλει προσπάθειες για μια συνολική, φιλόδοξη και ισορροπημένη κατάληξη του Γύρου της Ντόχα.

12. Η ΕΕ θα υποστηρίξει τη σθεναρή αντίδραση από πλευράς προσφοράς γεωργικών προϊόντων στις αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως παρέχοντας την αναγκαία χρηματοδότηση για τις γεωργικές εισροές καθώς και βοήθεια στη χρησιμοποίηση μέσων διαχείρισης κινδύνου βασισμένων στην αγορά. Θα εντείνει ουσιαστικά την υποστήριξή της προς δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στη γεωργία, και γενικότερα θα ενθαρρύνει τις αναπτυσσόμενες χώρες να αναπτύξουν καλύτερες γεωργικές πολιτικές, ιδίως προς υποστήριξη της επισιτιστικής ασφάλειας και ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στους μικροκαλλιεργητές και στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

13. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ανησυχία για τη συνεχιζόμενη αλματώδη αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και τις επιπτώσεις τους στον κοινωνικό και οικονομικό τομέα. Μπορούν να προβλεφθούν μέτρα για την ελάφρυνση των επιπτώσεων της αύξησης των τιμών πετρελαίου και αερίου στα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού, αλλά πρέπει να παραμένουν βραχυπρόθεσμα και με συγκεκριμένους στόχους. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ευαρέσκεια την πρόθεση της Επιτροπής να προτείνει κάποια βραχυπρόθεσμα μέτρα με στόχο την υποβοήθηση της μακροπρόθεσμης διαδικασίας αναδιάρθρωσης του αλιευτικού τομέα. Στρεβλωτικές φορολογικές και άλλες πολιτικές παρεμβάσεις πρέπει να αποφεύγονται, καθότι εμποδίζουν την απαραίτητη προσαρμογή των οικονομικών παραγόντων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την επερχόμενη Προεδρία, σε συνεργασία με την Επιτροπή, να εξετάσει τη δυνατότητα και τις συνέπειες της θέσπισης μέτρων προκειμένου να απαλύνει τον αντίκτυπο των απότομων αυξήσεων της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και να υποβάλει σχετική έκθεση πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου.

14. Με τις εξελίξεις αυτές, επιβάλλεται η τάχιστη έγκριση της δέσμης μέτρων για την αλλαγή του κλίματος και την ενέργεια, πολλά από τα οποία θα βοηθήσουν στην ανακούφιση της κατάστασης. Ζωτική σημασία έχει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για να αυξηθεί η ενεργειακή απόδοση και η εξοικονόμηση ενέργειας και να διαφοροποιηθούν οι πηγές ενέργειας στην ΕΕ. Ειδικότερα οι νέες τεχνολογίες έχουν να συμβάλουν σημαντικά σ' αυτό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τα κράτη μέλη, την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να στηρίξουν μέτρα με στόχο να διευκολύνουν τις επενδύσεις, από τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία, στην ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και μια φιλικότερη για το περιβάλλον χρήση ορυκτών καυσίμων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτρέπει τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να επισπεύσουν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης του 2006 για την ενεργειακή απόδοση και να εξετάσουν το ενδεχόμενο αναθεώρησής του. Σημειώνει επίσης ότι η Επιτροπή θα υποβάλει σύντομα προτάσεις για την αναθεώρηση των οδηγιών για τη φορολόγηση της ενέργειας και την ευρωβινιέτα.

15. Θα πρέπει επίσης να εξετασθούν ταχέως και άλλα μέτρα, ιδίως για την προώθηση του ανταγωνισμού στις ενεργειακές αγορές, την προαγωγή του εκσυγχρονισμού των συστημάτων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης εναλλακτικών τεχνολογιών όπως μεταξύ άλλων τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, καθώς επίσης την αύξηση της διαφάνειας στις αγορές πετρελαίου, και δη και όσον αφορά τα αποθέματα πετρελαίου. Θα πρέπει να εντατικοποιηθεί ο διάλογος με τις εταιρίες και χώρες παραγωγής πετρελαίου και αερίου και τις αναπτυσσόμενες χώρες εισαγωγής, τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και σε διεθνή κλίμακα, προκειμένου να εξασφαλισθεί καλύτερη ανταπόκριση της προσφοράς στις ανάγκες της αγοράς και να βελτιωθεί το πλαίσιο των συνθηκών για επενδύσεις στην αναζήτηση, την παραγωγή και την ικανότητα διύλισης και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει με ικανοποίηση την απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να συγκαλέσει συνάντηση πετρελαιοπαραγωγών και καταναλωτριών χωρών στη Τζέντα στις 22 Ιουνίου.

16. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει ιδιαιτέρως την πρόθεση της Επιτροπής να παρακολουθεί τις εξελίξεις των τιμών τροφίμων και πετρελαίου και στην Ευρώπη και διεθνώς, και αναμένει την έκθεση που θα υποβάλει η Επιτροπή για την εξέλιξη της κατάστασης εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2008. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενθαρρύνει την Επιτροπή να παρακολουθεί τις εξελίξεις και σε άλλες αγορές βασικών προϊόντων. Δεδομένου του ευρέος φάσματος τομέων πολιτικής που θίγονται από την άνοδο των τιμών τροφίμων και πετρελαίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το ΣΓΥΕΣ να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εργασίες των διαφόρων συνθέσεων του Συμβουλίου επί του θέματος αυτού και να του υποβάλει σχετική έκθεση τον Οκτώβριο του 2008.